Πολιτιστική νόστος
ΟΙ ΕΠΑΡΧΙΑΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΩΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΠΥΛΩΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Μια παλαιότερη εκδοχή του εαυτού μου, σίγουρα θα άλλαζε χίλια χρώματα κάθε φορά που θα άκουγε κάποιον να ενθουσιάζεται για τα ακριτικά μέρη που έχω ζήσει. Ίσως, αυτή η παλαιότερη εκδοχή αγαπούσε τις δύο τοποθεσίες περισσότερο, ενώ την τρίτη την αντιμετώπιζε με επιφύλαξη. Αυτό συμβαίνει ακόμη και σήμερα, εν μέρει δηλαδή. Μάλλον μερικές φορές, η σταθερότητα είναι η καλύτερη ασφάλεια που αποζητά κάποιος για να μπορεί να ορίζει την μοίρα του όπως του αρμόζει. Δυστυχώς για μένα, οι εμπειρίες και οι εναλλαγές της ζωής με οδήγησαν από πολύ μικρή ηλικία να αναζητώ μέσα από διάφορες τοποθεσίες μια και μόνο πατρίδα.
Και σαν άλλος Οδυσσέας, ψάχνοντας για μια Ιθάκη μακρινή, το ταξίδι μέσα από τις ακριτικές πόλεις είναι συναρπαστικό. Η ζωή σε απόμακρες περιοχές, είτε λόγω σπουδών ή δουλειάς παρουσιάζει πολλές ενδιαφέρουσες πτυχές. Φυσικά, φωτεινός φάρος σε αυτό το ταξίδι αποτέλεσαν οι σπουδές μου πάνω στην Ιστορία και την Αρχαιολογία. Τότε, αντιλήφθηκα την έννοια της οικουμενικότητας, μια λέξη και έναν τρόπο ζωής που οφείλουμε στους προγόνους μας μέσα από τα ταξίδια τους στον κόσμο. Σαφώς τώρα είναι κατανοητός ο Καβάφης μέσα από τους παρακάτω στίχους του.
‘’Σὰ βγεῖς στὸν πηγαιμὸ γιὰ τὴν Ἰθάκη,
νὰ εὔχεσαι νἆναι μακρὺς ὁ δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις…
…Σὲ πόλεις Αἰγυπτιακὲς πολλὲς νὰ πᾷς,
νὰ μάθεις καὶ νὰ μάθεις ἀπ᾿ τοὺς σπουδασμένους.
Πάντα στὸ νοῦ σου νἄχῃς τὴν Ἰθάκη.
Τὸ φθάσιμον ἐκεῖ εἶν᾿ ὁ προορισμός σου….’’
Το σύγχρονο μοντέλο ζωής επιτάσσει μια καθημερινότητα στα μεγάλα αστικά κέντρα ξεχνώντας, ότι οι επαρχιακές πόλεις και τα νησιά, αν και παραγκωνισμένα, αποτελούν πολύ σημαντικούς πυλώνες πολιτισμού. Όμως, κάπως έτσι, ένα ευρύτερο κοινό αγνοεί τις αμέτρητες ιστορίες, τα πολιτιστικά μέρη και την αισθητική τέχνη που πασχίζουν να διατηρήσουν πολλά μέρη ακόμη και σήμερα με τον πιο αγνό τρόπο.
Πολιτιστικοί χώροι δεν αποτελούν μόνο τα λατρεμένα μουσεία, αλλά και οποιοδήποτε άλλο μέρος που παράγει γνώση και τέχνη που καλλιεργεί και εξευγενίζει το πνεύμα. Στα χωριά, ξεκινάει από τα παραμύθια και τα τραγούδια της γιαγιάς δίπλα στο τζάκι και φτάνει μέχρι τον τεχνίτη που σμιλεύει τον χαλκό για τα παραδοσιακά σκεύη. Κι έπειτα, συνεχίζει από τα υφαντά εργόχειρα μίας ακούραστης νοικοκυράς με τα πολύχρωμα μοτίβα και σχέδια και καταλήγει στον γιο τον λαογράφο. Ναι, τα ακριτικά μέρη έχουν μια σπάνια ομορφιά. Σέβονται τη φύση, και τη ζωή του ανθρώπου και προσπαθούν να περάσουν από γενιά σε γενιά αξίες που θεωρούνται παλιομοδίτικες και τείνουν να ξεχαστούν.
Πρόσφατα είχα διαβάσει μια συνέντευξη της ιστορικού- συγγραφέα Αθηνάς Κακούρη από την οποία κράτησα την παλιομοδίτική λέξη «σεστάδα» ή αλλιώς να έχεις την σέστα σου. Σε μια πιο ελεύθερη μετάφραση είναι η συναίσθηση της τάξης δηλαδή, το να είναι κάποιος καθαρός εμφανισιακά με στρωμένο γιακά μέχρι να γνωρίζει τη σωστή τοποθέτηση των μαχαιροπίρουνων στο τραπέζι. Και έπειτα η έννοια της λέξης επεκτείνεται, στη ζεστή "καλημέρα" που λες σε κάποιον, στην τακτοποίηση των προσωπικών χρεών, μέχρι και στη χείρα βοηθείας που δίνεται στον πλησίον σε μια δύσκολη στιγμή.
Όλες τις παραπάνω αξίες προσωπικά τις οφείλω στις όμορφες ακριτικές πόλεις που έχω ζήσει. Ναι, μπορεί σε αρκετά θέματα να μην τα έχουμε βρει ακόμα, όμως αποτελούν τμήμα και κομμάτι της προσωπικότητας μου. Μαζί θα δούμε ιστορίες πολιτισμού, ανθρώπων που με εμπνέουν με την δραστηριότητα τους και φέρνουν την καλύτερη εκδοχή του εαυτού μου. Εννοείται, δεν πρόκειται να ξεχάσω τα μουσεία και άλλα καλλιτεχνικά εργαστήρια. Το ταξίδι μόλις ξεκίνησε και το κορίτσι του μουσείου θα περιηγηθεί ακόμη σε πολλά όμορφα μονοπάτια.